مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 47، آذر و دی 1391)

ارائه نتایج آماری و تنظیم بخش یافته ها در گزارش مطالعات، یکی از دغدغه های پژوهشگران علوم پزشکی است. هدف از این مقاله معرفی روش های ساده و کارا برای خلاصه کردن و نمایش دادن انواع داده های حاصل از مطالعات علوم پزشکی بود. تعاریف اولیه انواع متغیرها و روش های خلاصه کردن و ارائه کردن آنها در حالت های مختلف معرفی گردید.برای خلاصه کردن متغیرهای کیفی و کمی به ترتیب فراوانی (درصد) و میانگین (انحراف معیار) معرفی گردید و برای برخی موارد استثناء شاخص میانه (صدک 25 - صد 75) پیشنهاد گردید. برای وضعیت های چند متغیره نحوه تعمیم محاسبات ارائه گردید. همچنین برای نمایش داده ها، روش نموداری و جدولی متناسب با ماهیت آنها در حالت های یک و چند متغیره توصیه شد.

برای انجام استنباط آماری روی داده هایی که در قالب نمونه گیری های تصادفی انتخاب شده اند، احتمالات با ایفای نقش پل ارتباطی بین داده ها و آمار استنباطی، نقش تصادف یا شانس در داده ها را مدل می کند. هدف از این مقاله، معرفی احتمال و قواعد آن در قالب مثال های مطالعات علوم پزشکی و معرفی توزیع های احتمالی پرکاربرد در این مطالعات می باشد. تعاریف و مفاهیم اولیه احتمال و روش های محاسبه آن در مثال های ساده و کاربردی مشخص شد، و در ادامه توزیع های متداول احتمالی و ویژگی های هر یک از آنها معرفی گردید. با استفاده از قواعد خیلی ساده و در قالب مثال های ساده و کاربردی، احتمال در مطالعات پزشکی، محاسبه و براساس آن شاخص های بررسی رابطه در این مطالعات معرفی شد. همچنین برای مدل احتمالی متغیرهای کیفی دو حالتی، توزیع دوجمله ای و برای متغیرهای کمی گسسته و پیوسته به ترتیب توزیع پواسن و نرمال پیشنهاد گردید

طراحی روش های سنجشی با دقت و حساسیت بالا در تشخیص زودهنگام بسیاری از بیماری ها کمک زیادی می کند. در این راستا ایمونوسنسورها ارائه گردیدند که با استفاده از روش های الکتروشیمیایی و براساس سیگنال حاصل از میانکنش های آنتی ژن-آنتی بادی قادر به تشخیص مقادیر بسیار کم یک آنتی ژن خاص در نمونه فرد بیمار می باشند. در این مطالعه، یک روش الکتروشیمیایی سریع مبتنی بر ایمونوسنسورها با استفاده از نانوذرات مغناطیسی با ساختار هسته/ پوسته/ پوسته برای سنجش میزان آلبومین (HAS) ادرار طراحی شده است.
ابتدا نانوذرات اکسید آهن/ کیتوزان/ طلا (Fe3O4/Chitosan/Au) سنتز گردید. سپس آنتی بادی منوکلونال علیه آلبومین و نانوذرات مغناطیسی با تجمع نانوذرات طلا بر روی سطح آن جهت تهیه کونژوگه (Ab-MnGs) مورد استفاده قرار گرفت. سنسور مورد استفاده در این تحقیق الکترودهای کربنی صفحه ای (Screen Printed Carbon Electrode) SPCEs بوده که براساس نوع سنجش رقابتی طراحی شده، آنتی ژن به همراه پلیمر پلی وینیل الکل (PVA) در سطح آنها ثابت می گردد.
خصوصیات نانوذرات سنتز شده توسط تکنیک های TEM، XRD، VSM و الکتروشیمیایی مورد بررسی قرار گرفت. برای تایید کونژوگه (Ab-MnGs) از روش های الایزا و الکتروشیمیایی استفاده گردید. نهایتا با برقراری اتصالات لازم در سطح الکترود کربنی صفحه ای و تکمیل مراحل آماده سازی ایمونوسنسور، سنجش های الکتروشیمی شامل ولتامتری چرخه ای (CV) نشان داد که فرایند تثبیت به خوبی انجام شده است و پالس ولتامتری تفاضلی (DPV) برای آشکارسازی کمی آنتی ژن انجام گرفت که با افزایش غلظت HSA در نمونه های استاندارد و بیمار، پاسخ های DPV کاهش یافت.
با طراحی این روش، آلبومین ادرار با حساسیت بسیار بیشتری نسبت به روش های مرسوم (تا حد نانوگرم) قابل اندازه گیری است. امکان تعمیم نتایج این مطالعه برای طراحی دیگر ایمونوسنسورهای زیستی نیز وجود دارد.

بیماری دیابت یک معضل عمده و تهدید کننده سلامتی انسان می باشد که شیوع آن به طور هشدار دهنده ای در حال افزایش است. در این بیماری قند خون و به دنبال آن چربی خون افزایش می یابد. آنزیم گلوتامات دهیدروژناز (Glutamate Dehydrogenase (GDH موجب افزایش ترشح انسولین می شود. لذا مهار کننده های این آنزیم شامل بیتیونول (Bithionol)، سولوکتیدیل (Suloctidil)، و همچنین لوسین (L-Leucine) به عنوان فعال کننده آنزیم GDH می توانند تاثیراتی بر ترشح انسولین داشته باشند. در مطالعه حاضر تاثیر این عوامل بر میزان ترشح انسولین و مقدار قند و لیپیدهای خون مورد بررسی قرار گرفته است.
رت ها در دو گروه غیردیابتی و دیابتی (تزریق درون صفاقی آلوکسان با دوز mg/kg 150) تقسیم شدند. در هر گروه سه دسته برای دریافت ترکیب مورد نظر قرارگرفتند. بیتیونول با دوزmg/kg 10، سولوکتیدیل و لوسین هر کدام mg/kg 20 به صورت گاواژ به رت ها داده شد. این تیمار 30 روز ادامه یافت و در طول تیمار پارامترهای گلوکز خون به صورت هفتگی و میزان مصرف آب و میزان ادرار به صورت روزانه اندازه گیری شد. میزان هورمون انسولین (توسط کیت انسولین رت ALPCO) و فاکتورهای کلسترول، تری گلیسرید،LDL وHDL (توسط کیت پارس آزمون) پس از دوره تیمار ثبت گردید. در پایان جهت بررسی های هیستولوژیکی از پانکراس موش ها مقاطع بافتی تهیه شد.
نتایج نشان دادند ترکیب بیتیونول موجب کاهش معناداری (001/0P<) در میزان گلوکز خون و آب و ادرار و میزان تری گلیسرید در گروه تجربی دیابتی 1 نسبت به گروه شم گردید. ترکیبات سولوکتیدیل و لوسین در گروه تجربی دیابتی نسبت به گروه شم موجب کاهش میزان آب و ادرار (001/0 P<) و همین طور کاهش میزان LDL (01/0 P<) شدند. همچنین لوسین باعث افزایش (05/0P<) تری گلیسرید در گروه تجربی دیابتی 3 گردید. نتایج هیستولوژیکی اندکی بهبود را در گروه های تجربی دیابتی نسبت به گروه شم دیابتی نشان دادند.
ترکیبات به کار رفته در این پژوهش، نیازمند تحقیقات بیشتری جهت روشن شدن سازوکار عمل آنها می باشد.

هدف از مطالعه پیش رو تعیین اثر تمرین استقامتی بر بیان ژن های مبادله گر سدیم هیدروژن1 (NHE1) و هم انتقال دهنده سدیم بی کربنات 1 (NBC1) در عضله قلب رت های دیابتی نوع 2 بود.
تعداد 40 رت نژاد ویستار نر در سن 4 هفتگی با میانگین وزن 8/9±7/93 گرم انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه کنترل سالم (7 سر رت) کنترل دیابتی (9 سر رت) و تمرینی دیابتی (9 سر رت) تقسیم شدند. دیابت از طریق ترکیب تزریق درون صفاقی استرپتوزوتوسین و مصرف غذای پرچرب ایجاد و تمرین استقامتی (دویدن روی نوار گردان جوندگان، شروع با 20 متر بر دقیقه تدریجا به 30 متر بر دقیقه در هفته آخر) به مدت 7 هفته، بر گروه تمرینی دیابتی اعمال شد. جهت تایید مقاومت انسولین از مقادیر HOMA-IR استفاده گردید. 48 ساعت پس از اتمام پروتکل تمرینی، رت ها تشریح و عضلات قلب آنها استخراج شد. اندازه گیری انسولین پلاسما به روش الایزا، غلظت گلوکز پلاسما با روش آنزیمی گلوکز اکسیداز و میزان بیان ژن mRNA (NHE1 و NBC1) از طریق روش Real time- PCR انجام گرفت. میزان بیان ژن mRNA (NHE1 و NBC1) با استفاده از روش2-∆∆CT محاسبه گردید. جهت تعیین معنی دار بودن تفاوت متغیرها بین گروه های تحقیق از آزمون آماری t مستقل و با استفاده از نرم افزار (permutation test) REST استفاده گردید. مقدار α در تمامی مراحل برابر با ‎05/0‎ در نظر گرفته شد.
یافته های تحقیق نشان داد مقادیر IR INDEX-HOMA در دو گروه دیابتی نسبت به گروه کنترل سالم بیشتر بود (001/0>P)، همچنین اختلاف معنی دار بین میزان بیان mRNA (NHE1) بین گروه کنترل دیابتی و کنترل سالم دیده شد (05/0>P). میزان بیان mRNA (NHE1 و NBC1) گروه تمرینی دیابتی نسبت به گروه کنترل دیابتی افزایش داشت اما این افزایش معنی دار نبود (05/0>P). همچنین اختلاف معنی دار در بیان mRNA (NBC1) بین گروه کنترل دیابتی و کنترل سالم یافت نشد (05/0>P).
در مجموع نتایج تحقیق نشان داد که که بیان ژن mRNA (NHE1 و NBC1) در گروه کنترل دیابتی کاهش قابل ملاحظه ای دارد و تمرین استقامتی می تواند این کاهش بیان را در گروه تمرینی دیابتی جبران و به سطوح نرمال نزدیک کند.

دیابت به عنوان یک عامل خطر مهم در ابتلا به استئوپروز، ساخت و تخریب استخوان را تحت تاثیر قرار می دهد. با توجه به افزایش روزافزون شیوع استئوپروز در ایران و به دنبال آن افزایش عوارض، مرگ و میر و هزینه های اقتصادی ناشی از آن در جامعه، شناسایی و استفاده از داروهای جدید در درمان این بیماری ضروری به نظر می رسد. با توجه به اثرات مفید داروی گیاهی جدید آنژی پارس در بهبود و درمان زخم های دیابتی، بررسی اثرات این داروی جدید بر سایر ارگان ها از جمله استخوان و مارکرهای ساخت و جذب آن ضروری و البته مفید خواهد بود.
در این کارآزمایی بالینی دو سویه کور، 61 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 در دو گروه مداخله و کنترل مورد مطالعه قرار گرفتند. بیماران در گروه مداخله تحت درمان با 100 میلی گرم آنژی پارس دو بار در روز قرار گرفتند. در گروه کنترل بیماران دارونما (یک پلیمر غیرقابل جذب) با همان دوز دریافت نمودند. بررسی های آزمایشگاهی پایه و 3 ماه پس از درمان شامل مارکرهای جذب و ساخت استخوان انجام شد.
31 بیمار در گروه مداخله و 30 بیمار در گروه کنترل با متوسط سن 2/6±8/51 و طول مدت بیماری 7/4±5/7 سال بدون هیچ گونه تفاوت معنی دار بین دو گروه، مورد بررسی قرار گرفتند. در پایان 3 ماه درمان بین دو گروه هیچ تفاوت معنی داری در سطح پیریدینولین، استئوکلسین، کلسیم ادرار، آلکالین فسفاتاز استخوانی و TNF-α مشاهده نشد. تنها سطح کراتینین ادرار به طور معنی داری بعد از 3 ماه درمان بین دو گروه متفاوت بود (029/0P=).
یافته های این مطالعه نشان می دهد آنژی پارس اثر مفید و یا مضری بر روی استخوان ندارد. احتمال دارد اثرات دیگری از این ترکیب جدید در پروسه گردش استخوانی دخیل باشد که نیازمند صرف زمان طولانی در مطالعات و پژوهش های بیشتر است.

راند بالینی از جمله فعالیت ها و برنامه های آموزش بالینی است که به موازات فرآیندهای تشخیصی، درمان و مراقبت از بیمار در بخش های بیمارستانی انجام می شود. در حالی که اکثر گروه ها گراند راند را نقطه آغازی برای آموزش قلمداد می کنند، با این حال مطالعات اندکی وجود دارند که عوامل موثر بر گراند راندهای آموزشی را ارزیابی کرده باشند. هدف از این مطالعه تعیین عوامل مرتبط بر اثر بخشی گراند راندهای آموزشی هفتگی می باشد.
این مطالعه مقطعی بر روی کارآموزان، کارورزان، دستیاران تخصصی و فوق تخصصی حاضر در گراند راند بخش غدد، در نیم سال اول تحصیلی 91-1390 انجام شد. اطلاعات به وسیله پرسشنامه ای در دو بخش شامل اطلاعات دموگرافیک و سوالات مربوط به عوامل موثر بر گراند راند جمع آوری شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند.
درمجموع 57 نفر از شرکت کنندگان در گراند راند بخش غدد، با پر کردن پرسشنامه در مطالعه شرکت کردند. اغلب شرکت کنندگان در این مطالعه کارآموزان (1/49%) بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که 4/61% افراد شرکت کننده، گراند راند بخش غدد را مطلوب توصیف کردند. همه گروه های حاضر، ارائه و بحث پیرامون بیماری های شایع (4/61%) را مفید می دانستند و مناسب ترین محل برگزاری گراند راند، بالین بیمار (1/47%) بود. طبق نظر سنجی به عمل آمده، از بین استراتژی های معرفی بیمار، گزارش های پزشکی مبتنی بر مسئله (6/52%) و از بین روش های ارائه مباحث، مباحث مرتبط با تفکر نقادانه (1/56%)، مورد توافق غالب افراد بود.
اگرچه بیش از نیمی از شرکت کنندگان، کیفیت ارائه مطالب در گراند راند را متوسط ارزیابی کردند اما با توجه به اهمیت راندهای آموزشی و تاثیر آن در آموزش بالینی، اکثر مخاطبان خواستار حضور مستمر اعضای هیات علمی به منظور بهبود کیفی راندهای آموزشی بودند. با وجود این که ارائه گزارش مبتنی بر مسئله و برگزاری راندهای آموزشی بر بالین بیمار به عنوان نقاط قوت ذکر شدند اما بیان مباحث مبتنی بر شواهد و اتخاذ تصمیم گیری های بالینی نقطه مفقوده گراند راندهای آموزشی بود که بنا بر پیشنهاد شرکت کنندگان، این مباحث باید به عنوان یکی از اهداف آموزشی در جلسات گراند راند دنبال شود.

دیابت شایع ترین بیماری ناشی از اختلالات متابولیسم در جهان است. با اصلاح مرحله پره دیابت می توان شانس ابتلا به دیابت نوع 2 را در افراد پره دیابتی تا 60% کاهش داد. مدل مراحل تغییر به عنوان یکی از روش های شناسایی تغییر در رژیم غذایی شناخته شده است. با توجه به مطالب مذکور نویسندگان بر آن شدند تا بررسی سازه های مدل فرانظری بر تغذیه افراد پره دیابتیک روستاهای شهر یزد بپردازند.
این پژوهش از دسته پژوهش های توصیفی- تحلیلی است. روش نمونه گیری به صورت خوشه ایانجام گرفت. جهت جمع آوری داده ها استفاده از پرسشنامه ای که شامل دو بخش (12 سوال مربوط به مشخصات دموگرافیک و 67 سوال مربوط به سازه های اصلی مدل مراحل تغییر) بود استفاده شد. جهت تعیین روایی ابزار مورد استفاده، از پانل خبرگان و جهت بررسی پایایی مقیاس های مورد استفاده از آزمون آلفا کرونباخ استفاده گردید و مشخص شد که ابزارها از روایی وپایایی (95/0 تا 97/0) قابل قبول برخوردار بودند. در این پژوهش داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 14 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند و مقادیر 05/0P< معنی دار در نظر گرفته شدند.
در این مطالعه 40 مرد (3/30 درصد) و 90 زن (7/69 درصد) با مبانگین سنی 74/13±32/46 شرکت نمودند. بر طبق نتایج این بررسی 5/26 درصد افراد در مرحله پیش تفکر، 8/25 درصد در مرحله تفکر، 1/31 درصد در مرحله آمادگی قرار داشتند. یعنی بیشتر افراد در مراحل پیش از عمل قرار داشتند. همچنین نتایج آزمون آنالیز واریانس بین سازه های مدل فرانظری با مراحل تغییر ارتباط معنی داری نشان داد به طوری که با پیشرفت افراد در طول مراحل تغییر از مرحله پیش تفکر تا مرحله نگهداری بر میزان خودکارآمدی، فرایندهای تغییر و موازنه تصمیم گیری افزوده شد.
با توجه به اهمیت تغذیه در افراد پره دیابتیک پیشنهاد می شود تا برنامه های مداخلاتی مناسب با این گروه تدوین گردد و همچنین مراحل تغییر رژیم غذایی در سایر گروه های درمانی نیز تعیین شود. زیرا نتایج به دست آمده از آن می تواند اطلاعات زمینه ای را جهت برنامه های آموزشی گروه های درمانی و در زمینه ارتقای رفتارهای تغذیه ای فراهم کند و از این طریق به پیشگیری از بیماری های مختلف مرتبط با تغذیه ناسالم و ایجاد سلامت و تندرستی هرچه بیشتر در جامعه کمک کند.